Chociaż współcześnie bardziej jest nam znany barszcz biały w chlebie niż ten gotowany na serwatce, to jednak kiedyś był on serwowany właściwie w każdym polskim domu. Serwatka stanowiła dawniej bardzo popularny produkt, który najczęściej pozostawał po zrobieniu twarogu ze świeżego mleka. Tradycyjny barszcz biały na serwatce często jadano w okresie świąt wielkanocnych, ale nie tylko.
Staropolski barszcz biały na serwatce stanowi zupę bardzo smaczną, ale niestety przyrządzaną już stosunkowo rzadko. Kiedyś taka zupa była szczególnie popularna na wsiach, zwłaszcza w tych regionach, w których trudniono się przygotowywaniem tradycyjnego domowego twarogu. W trakcie produkcji sera często zostawała serwatka – aby jej nie wyrzucać gotowano barszcz biały z jej dodatkiem.
Barszcz biały na bazie serwatki ma delikatny smak, ale co ważniejsze, do przygotowania takiej zupy nie jest potrzebny tradycyjny zakwas z mąki pszennej razowej. Serwatka z powodzeniem zastępuje zakwas, a na dodatek barszcz przygotowany na bazie tego półproduktu można serwować z jajkami, kiełbasą czy ziemniakami. W wersji na Wielkanoc barszcz biały na serwatce najczęściej podaje się z dodatkiem chrzanu.
Przepis na wielkanocny barszcz biały na serwatce
Składniki: dwadzieścia dekagramów boczku wędzonego, dziesięć dekagramów żeberek wieprzowych wędzonych z mięsem, biała kiełbasa, jeden litr serwatki, trzy-cztery ząbki czosnku, jedna większa cebula lub dwie mniejsze, łyżka stołowa oliwy z oliwek, kminek, majeranek, sól oraz pieprz
Wykonanie: Z wędzonych żeberek należy odciąć mięso, włożyć je do garnka, zalać zimną wodą i ugotować. Mięso razem z boczkiem kroimy w drobną kostkę, podsmażamy na patelni na rozgrzanej oliwie z oliwek. Dodajemy cebulę i smażmy składniki do momentu, kiedy się delikatnie zarumienią. Gdy kości się ugotują, a wywar nabierze wyjątkowego aromatu, wówczas dokładamy do niego wysmażone mięso razem z boczkiem oraz pokrojoną w plasterki białą kiełbasą. Chwilę gotujemy, a następnie dodajemy przepuszczony przez praskę czosnek oraz pozostałe przyprawy: majeranek, kminek, sól oraz pieprz. Na tym etapie do barszczu należy też wlać serwatkę.
Aby wielkanocny barszcz biały na serwatce był potrawą nieco bardziej treściwą, możemy w trakcie gotowania dodać dwa-trzy ziemniaki pokrojone w drobną kostkę. Całość gotujemy na wolnym ogniu przez około dwadzieścia-dwadzieścia pięć minut. Taki barszcz biały na serwatce na Wielkanoc najlepiej serwować z chrzanem, ale można podać go także z jajkami ugotowanymi na twardo i pokrojonymi w ćwiartki.